အိုဘားမားရဲ႕ ဘဝဇာတ္ေၾကာင္း.....!

အုိဘားမားရဲ႕ တုိက္ပြဲတစ္ရာ

လြန္ခဲ့တဲ့ ေလးႏွစ္က စိတ္ ဓာတ္တက္ၾကြေနတဲ့ Barack Ohama က သူအိမ္ျဖဴေတာ္ေရာက္ ရင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံကုိ ေျပာင္းလဲ ပစ္မယ္လို႕ ကမၻာၿဂိဳဟ္တစ္ခုလံုး ၾကားေလာက္ေအာင္ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ တယ္။ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီနဲ႕ ရီပတ္ ဘလီကန္ပါတီအၾကား သေဘာထား ကြဲလဲြေနမႈကုိ အဆံုးသတ္ၿပီး ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီနဲ႕ လက္တြဲ ေဆာင္ရြက္သြားမယ္လို႕ သူက ဆို ခဲ့တယ္။ အလုပ္ လက္မဲ့ေတြအတြက္ အလုပ္အကုိင္ေတြေဖာ္ေဆာင္ဖန္ဆင္းေပးမယ္။ ကမၻာၿဂိဳဟ္ကုိ ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာမႈျဖစ္စဥ္မွ ကာကြယ္ေပး မယ္။ ကုန္ကုန္ ေျပာရင္ ကမၻာတစ္လႊားမွာ အေမရိ ကန္ေတြ ျပန္လည္ေမာ္ၾ<ြကား လက္ မေထာင္ႏုိင္ေအာင္ ေဆာင္ၾကဥ္း ေပး မယ္ လို႕ အိုဘားမားက ဆိုခဲ့တယ္။ခု အိုဘားမားက သမၼတႀကီး ျဖစ္လို႕ အိမ္ျဖဴေတာ္ေရာက္တာ ေလးႏွစ္တင္း တင္းေတာင္ ျပည့္ ေတာ့ မယ္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက ဘာမွလဲ ေျပာင္းလဲသြားတာ မရွိ ဘူး။ သူ႕ရဲ႕ ဘာလုပ္မယ္ ညာလုပ္ မယ္ဆိုတဲ့ ကတိကဝတ္ေတြက လည္း ဟုတ္တိပတ္တိ ဘာတစ္ခုမွ အေကာင္အထည္ ေပၚမလာဘူး။ ဒီကေန႕ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လက္မဲ့ လူဦးေရဟာ လြန္ခဲ့ တဲ့ ေလးႏွစ္ကထက္ သံုးသန္း ေလာက္ ပုိမ်ားတယ္။ အမ်ဳိးသား ေၾ<ြကးၿမီ National Debt ကလည္း လြန္ခဲ့တဲ့ ေလးႏွစ္ ကထက္ အေမရိ ကန္ေဒၚလာ ငါးထရီလီယံေလာက္ ပုိၿပီးႀကီးထြားလာတယ္။

ဒီမုိကရက္တစ္နဲ႕ ရီပတ္ဘလီ ကန္ ႏွစ္ပါတီ သင့္ျမတ္ဖုိ႕ လက္တြဲ ၾကဖို႕ ေနေနသာသာ အေျခအေန က ပိုေတာင္ဆိုးရြား လာတယ္။ အုိ ဘားမားရဲ႕ အမွန္တကယ္ ေအာင္ ျမင္တဲ့ လုပ္ရပ္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ က်န္း မာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ အစီအစဥ္ Obamacare ဟာ ႏွစ္ပါတီအၾကား ၿငိဳးမာန္ဖြဲ႕စရာ ကိစၥရပ္တစ္ခု ျဖစ္ လာခဲ့တယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ ေတြအေနနဲ႕ အုိဘားမားအေပၚ ေဝခြဲမရ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ အုိဘားမားဟာ အရင္းရွင္စနစ္အေပၚ တကယ္ယံုမွယံုၾကည္ရဲ႕လား ေမးခြန္းထုတ္စရာ ျဖစ္လာတယ္။ ဘာ ေၾကာင့္ လဲဆိုေတာ့ သူ႕ရဲ႕လုပ္ရပ္ တခ်ဳိ႕ကုိ လက္ဝဲဆန္တယ္လို႕ ျမင္ၾကတယ္။
အုိဘားမားရဲ႕ ကမၻာႀကီးပူေႏြး လာမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေရး အစီအမံက လည္း အခုေတာ့ အေငြ႕ျပန္သြားခဲ့ ပါၿပီ။ အီရန္ႏုိင္ငံကလည္း အရင္ကအတိုင္း အႏၲရာယ္ရွိေနဆဲပါပဲ။ အစၥလာမ္မစ္ကမၻာက အေမရိ ကန္ႏုိင္ငံအေပၚ အျမင္ကလည္း အိုဘားမားအရင္ သမၼတျဖစ္ ခဲ့တဲ့ ေဂ်ာ့ဒဗလ်ဴဘုရွ္လက္ထက္ကနဲ႕ ဘာမွမျခား။ ဘာမွေျပာင္းလဲမသြား ဘူး။ ႐ုရွားနဲ႕ တ႐ုတ္တို႕ကလည္း အေမရိကန္ႏုိင္ငံ အေပၚ မ်က္ေစာင္းထိုးေနၾကဆဲပါပဲ။ အုိဘား မားက ဂြမ္တာနာမို အက်ဥ္းစခန္း ကုိ ပိတ္သိမ္းပစ္မယ္လို႕ ေျပာခဲ့ေပ မယ့္ ဒီကေန႕ အထိ အဲဒီအက်ဥ္း စခန္းက အရင္ကအတိုင္းမေျပာင္း မလဲ ရွိေနဆဲ။
ဒီလိုေျပာရေပမယ့္ အုိဘား မားဘက္မွ ခုခံကာကြယ္ေျပာစရာေတြေတာ့ရွိတယ္။ တကယ္လို႕သူသာ ရဲရဲတင္း တင္း ျပတ္ျပတ္သား သား မလုပ္ခဲ့ရင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ ရဲ႕ စီးပြားေရးအေျခအေနက အခု ထက္ေတာင္ ပိုၿပီးဆုိးရြားသြားႏုိင္ တယ္။ အိုဘားမား သမၼတျဖစ္လာ ေတာ့ သူဟာ ၿပိဳပ်က္လာေနတဲ့ စီး ပြားေရးအေဆာက္အအံုနဲ႕ စစ္ႀကီး ႏွစ္ခုကုိ အေမြ ဆက္ခံခဲ့ရတယ္။
သူ႕ရဲ႕ စီးပြားေရး ႏုိးထရွင္သန္ ေရး အစီအမံအျပင္ ကားကုမၸဏီ ႀကီးႏွစ္ခုကို ကယ္တင္ခဲ့မႈတို႕က ၁၉၃ဝ ႏွစ္မ်ားအတြင္းက ကမၻာ့ စီးပြားပ်က္ကပ္ႀကီးမ်ဳိး ဒုတိယအႀကိမ္ ျဖစ္မလာရေအာင္ ဟန္႕တားကာကြယ္ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဒီအတြက္ အိုဘားမား ကုိ ေက်းဇူး ေတာင္ တင္သင့္တယ္။ ၿပီးေတာ့ သူ႕ရဲ႕ ေကာင္းမြန္တဲ့ စီမံကိန္းေတြ ကုိ ရီပတ္ဘလီကန္ အမတ္ေတြက ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ကဖ်က္ယ ဖ်က္ လုပ္ခဲ့ၾကလုိ႕သာ မေအာင္ မျမင္ ျဖစ္ခဲ့ရတာပါ။
ႏုိင္ငံျခားေရးနဲ႕ ပတ္သက္ရင္ လည္း အုိဘားမားဟာ ႏိုင္ငံျခား မူ ဝါဒေတြကုိ ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္နဲ႕ လုပ္ ေဆာင္ခဲ့တယ္။ သူေပးထားတဲ့ ကတိအတိုင္း အေမရိကန္တပ္မ်ား ကုိ အီရတ္မွ ႐ုပ္သိမ္းခဲ့တယ္။ အာ ဖဂန္နစၥတန္စစ္ပြဲကိုလည္း ၂ဝ၁၄ မွာ အၿပီး သတ္ဖို႕ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေနပါၿပီ။ အာဖဂန္စစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲရျခင္းရဲ႕အဓိကအေၾကာင္းအခ်က္ တစ္ခုခုျဖစ္တဲ့ အယ္လ္ကုိင္ဒါ ေခါင္းေဆာင္ အုိစမာဘင္လာဒင္ ကိုလည္း ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံထဲ စြန္႕ စြန္႕စားစား ဝင္ေရာက္ၿပီး အမိန္႕ ေပးခဲ့တဲ့ ဘာရက္အုိဘားမားကုိ တကယ္ေတာ့ ခ်ီးက်ဴးထိုက္တယ္။
ဒါေပမယ့္ ဒီလို အေရးကိစၥ ေတြက အေမရိကန္သမၼတအျဖစ္ ဒုတိယအႀကိမ္ ျပန္လည္ေရြးခ်ယ္ခံ ရေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္း တဲ့ေနရာမွာ သိပ္ၿပီးအေရးမပါဘူး။ အေမရိကန္ ျပည္သူေတြက ႏုိင္ငံျခားေရးမူဝါဒ ေတြကုိၾကည့္ၿပီး မဲေပးၾကမွာမဟုတ္ ဘူး။ အေမရိ ကန္ျပည္သူေတြက ဆႏၵမဲေပးဖို႕အတြက္ သမၼတရဲ႕ ျပည္တြင္းစီးပြားေရး လုပ္ေဆာင္ ခ်က္ေတြအေပၚ ေဝဖန္သံုးသပ္ၿပီး မဲေပးၾက မွာ။ ျပည္တြင္းစီးပြားေရး ထဲမွာ အဓိကကေတာ့ အလုပ္ အကုိင္ ရရွိေရးျဖစ္တယ္။ အလုပ္ အကုိင္ ရရွိေရးအတြက္ အိုဘားမား က ဘာလုပ္ေပးႏုိင္မလဲ။ ဒါကိုပဲ အဓိက ထားၾကမွာျဖစ္တယ္။ဒီကေန႕ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လက္မဲ့ ရွစ္ရာခိုင္ႏႈန္းဝန္း က်င္ရွိတယ္။ မဲဆႏၵရွင္ ၆ဝ ရာခိုင္ ႏႈန္းက သူတို႕ရဲ႕ ႏုိင္ငံဟာ လမ္းမွား ေပၚ ေလွ်ာက္လွမ္းလ်က္ ရွိတယ္ လို႕ ယံုၾကည္ၾကတယ္။ လူထု သေဘာထား စစ္တမ္းေတြက အုိ ဘားမားကုိ သေဘာက်သူ ၅ဝ ရာ ခုိင္ႏႈန္းေအာက္ ေရာက္ေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပတယ္။ မဲဆႏၵရွင္ သံုးပံုႏွစ္ပံု က စီးပြားေရးနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး သူ႕ရဲ႕ ကုိင္တြယ္ပံုကို အထင္မႀကီးၾက ဘူး။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသမားႀကီး အုိဘားမားက အခုေတာ့ အစစ အရာရာ သတိထား လုပ္ကုိင္ေနရ တဲ့ ပုဂၢိလ္တစ္ဦးအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ သြားတယ္။ သမၼရာထူးရဲ႕ ဖိအား ေပးမႈေၾကာင့္ အိုဘားမားဟာဆံပင္ ေတြျဖဴေဖြးလာၿပီး အုိမင္းသြား တယ္။
အိုဘားမားရဲ႕ ဘဝဇာတ္ေၾကာင္း
အုိဘားမားကုိ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ က Honolulu မွာ ေမြးဖြားခဲ့တယ္။ အေဖက ကင္ညာသား။ အေမက အေမရိကန္သူ။ သူ႕ရဲ႕နာမည္ အျပည့္အစံုက Barack Hussein Obarma ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ သူ႕ကုိ အခ်ဳိ႕က မြတ္စလင္လို႕ ထင္ၾက တယ္။ Columbia University (၁၉၈၃) နဲ႕ Harvard Law School (၁၉၉၁) တို႕မွာ တက္ ေရာက္ ပညာသင္ၾကားခဲ့တယ္။ သူ ဟာ ခ်ီကာဂုိၿမိဳ႕ရဲ႕ ဆင္းရဲသားရပ္ ကြက္မွာ ရပ္ရြာစည္း႐ံုးေရးအလုပ္ ေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္။ Univeristy of Chicago မွာ ဖြဲ႕စည္းပံု ဆိုင္ရာ ဥပေဒဘာသာရပ္ကုိ ေဟာ ေျပာပို႕ခ်ခဲ့တယ္။
အုိဘားမားဟာ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ ကစၿပီး ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္ထဲ ေရာက္လာတယ္။ ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီရဲ႕ အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ အဲဒီႏွစ္မွာ အီလီႏြိဳက္ဆီးနိတ္မွာ ပါဝင္လာခဲ့ တယ္။ ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္မွာ အေမရိ ကန္ျပည္ေထာင္စု အထက္လႊတ္ ေတာ္ senate အမတ္ ျဖစ္လာ တယ္။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္မွာ ဒီမုိကရက္ တစ္ပါတီ သမၼတေလာင္း ျဖစ္လာ ခဲ့တယ္။ သမၼတ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီ
သမၼတေလာင္း ဂြၽန္မက္ကိန္းကုိ အႏုိင္ရၿပီး အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုး အာဖရိ ကန္-အေမရိကန္ သမၼတ ျဖစ္လာ တယ္။
၂ဝဝ၈ ေရြးေကာက္ပြဲတုန္းက လူထုဆႏၵမဲ popular vote ၅၃ ရာခိုင္ႏႈန္းနီးနီး ရရွိခဲ့တဲ့အျပင္ ကုိယ္စားလွယ္မဲ electoral vote ၃၆၅ မဲေတာင္ ရရွိခဲ့တယ္။ (အေမ ရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ Electoral College လို႕ ေခၚၾကတဲ့ ကုိယ္စားလွယ္မဲ စုစုေပါင္း ၅၃၈ မဲ ရွိတယ္။ ျပည္နယ္တစ္ခုဟာ လႊတ္ေတာ္မွာကုိယ္စားလွယ္ရွိသေလာက္ ကုိယ္စားလွယ္မဲ ရရွိၾကတယ္။ သမၼတနဲ႕ဒုတိယ သမၼတေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ႏုိင္ဖုိ႕အတြက္ ယွဥ္ၿပိဳင္သူမ်ားအေနနဲ႕ electoral college အမ်ားစု ၂၇ဝ ရရွိဖို႕လို တယ္။ ဒါမွ သမၼတ၊ ဒု-သမၼတ ျဖစ္ႏုိင္တယ္)၂ဝဝ၈ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အုိ ဘားမားက အျပတ္အသတ္ အႏုိင္ ရရွိခဲ့ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းက လူငယ္ အမ်ား အျပား ေထာက္ခံမဲ ေပးခဲ့ ၾကတဲ့အတြက္ ျဖစ္တယ္။ ဒီမုိက ရက္တစ္ လိုလားတဲ့ ျပည္နယ္ေတြ အျပင္ ရီပတ္ဘလီကန္ အမာခံ ျပည္နယ္ေတြ႕ပါ အုိဘားမားကို ေထာက္ခံမဲေပးခဲ့ၾကတယ္။
အုိဘားမားဟာ စာအုပ္ႏွစ္ အုပ္ ေရးသားဖူးပါတယ္။ တစ္အုပ္ က သူ႕ရဲ႕ဘဝမွတ္တမ္းအေၾကာင္း ျဖစ္တဲ့ Dreams from My Father (၁၉၉၅)စာအုပ္နဲ႕ ေနာက္တစ္အုပ္ က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး သူ႕ရဲ႕အေတြးအျမင္ ကုိ ေဖာ္ျပတဲ့ The Audacity of Hope (၂ဝဝ၆) စာအုပ္ ျဖစ္ပါ တယ္။ သူ႕ရဲ႕ ဇနီးက Michelle ျဖစ္ၿပီး Mialia Ann နဲ႕ Natasha လို႕ ေခၚတဲ့ သမီးငယ္ႏွစ္ေယာက္ ရွိတယ္။
စီးပြားေရးအက်နဲ႕အုိဘားမားအတက္
၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလမွာ သမၼာက်မ္းစာအုပ္အေပၚ သူ႕ရဲ႕ ဘယ္လက္တင္ၿပီး ဘာရက္အိုဘား မားက က်မ္းသစၥာ က်ိန္ဆိုေနခ်ိန္ မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ စီးပြားေရး အေဆာက္အအံုက တစ္စစီ တစ္ဖဲ့စီ ၿပိဳက်ေနပါၿပီ။ အေမ ရိကန္ဘဏ္စနစ္က ၿပိဳလဲ လာၿပီ။ ကားကုမၸဏီႀကီး ႏွစ္ခုက ေဒဝါလီ ခံရေတာ့မယ္။ အုိးအိမ္ေစ်းကြက္ ကလည္း ထုိးက်လာတယ္။ ကုန္ စည္ထုတ္လုပ္မႈက က်ဆင္းသြား တယ္။ အလုပ္ျပဳတ္သြားၾကသူေတြ ကလည္း အေျမာက္အျမား။
ဒီေတာ့ သမၼတရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္ေတြက အေမရိကန္စီးပြားေရး ျပန္လည္နာလန္ထူလာဖို႕ အတြက္ သိပ္ၿပီး အေရးပါလာတယ္။
ၿပီးေတာ့ ဒီလုိအခ်ိန္မွာ အေမ ရိကန္စီးပြားေရးကို ႀကိဳက္သလိုထု ဆစ္ပံုေဖာ္ႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလမ္း ရ လာႏုိင္ေသးတယ္။ သူ႔အႀကံေပး ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ေထာက္ျပသလို ျပႆနာကုိအခ်ည္းႏွီးမျဖစ္ေစသင့္ ဘူး။ ဒါက အခြင့္ေကာင္း အခါ ေကာင္း။
ဒီေတာ့ အုိဘားမားဟာ ဒီလို အခြင့္အခါေကာင္းကုိ လက္လြတ္ ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရတာလား။ ေလးႏွစ္ကာလ ေနာက္ပိုင္းမွာ မဲဆႏၵရွင္ေတြ က ေတာ့ ဒီလိုပဲထင္ျမင္ယူဆခဲ့ၾက တယ္။ သူ႔ရဲ႕ စီးပြားေရးစီမံကိန္း ခန္႔ခြဲမႈဟာ အနိမ့္ဆံုး rock-bottom ဆိုက္ေရာက္ သြားခဲ့တယ္ လို႔ ျမင္ၾကတယ္။ ဒါဟာ ျပန္လည္ေရြးခ်ယ္ ခံရဖို႔အတြက္ ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ အိုဘားမားအဖို႔ ေက်ာ္လႊားရမယ့္ အဓိကအခက္ အခဲႀကီး တစ္ခုပါပဲ။
ဒါေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ ျပႆနာနဲ႔ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈကုိ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းခဲ့ပံုေတြကုိၾကည့္ ရင္ အိုဘားမားကုိ အထင္ႀကီး ေလာက္ပါတယ္။ တစ္ခုပဲေျပာစရာ ရွိတယ္။ အိုဘားမားအေနနဲ႔ စီးပြား ေရးကို ျပန္လည္ထုဆစ္ပံုေဖာ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ ကေတာ့ လံုးဝေအာင္ ျမင္မႈ မရွိခဲ့ဘူး။ အေမရိကန္ ျပည္ သူ႔ဘ႑ာေရးအေျခအေနကလည္း ေသမလား၊ ရွင္မလားဆိုတဲ့ အေန အထားမွာ ေသာင္တင္ေနတုန္းပဲ။
၂ဝဝ၈ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ေရြး ေကာက္ပြဲလုပ္ဖို႔ ရက္သတၱခုႏွစ္ ပတ္အလိုမွာ ဧရာမရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဘဏ္ႀကီး Lehrnan Brothers ၿပိဳ လဲသြားခဲ့တယ္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ ရဲ႕ 'မဟာစီးပြားေရးက်ဆင္းမႈႀကီး The Great Recession ဟာ အဲဒီ ကစတင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း AIG ကိုကယ္တင္ခဲ့ရတယ္။ Bank of Ametica နဲ႔ Citigrop ဘဏ္ ႀကီးေတြကိုလည္း ကယ္တင္ရေတာ့ မယ့္ အေနအထား။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ ေနာက္ဆံုးသံုးလပတ္မွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ ဂ်ီဒီပီဟာ ကုိးရာခိုင္ ႏႈန္းေလာက္ က်ဳံ႕သြားခဲ့ တယ္။ႏွစ္ေပါင္း ၅ဝကာလအတြင္း အဆိုးရြား ဆံုးပဲလို႔ ေထာက္ျပခဲ့ၾကတယ္။
အိုဘားမား သမၼတျဖစ္လာ ေတာ့ ဘုရွ္လက္ထက္က ဘ႑ာ ေရးျပႆနာကုိ တံု႔ျပန္ရာမွာ ထဲထဲ ဝင္ဝင္လုပ္ကုိင္ဖူးတဲ့ Tim Geit-hner ကုိ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ ခန္႔အပ္ၿပီး အျခားေသာစီးပြားေရး ကြၽမ္းက်င္သူေတြရဲ႕ အႀကံÓဏ္ ေတာင္းခံ ကာ ျပႆနာ ကုိ ရင္ဆိုင္ ေျဖရွင္းခဲ့တယ္။ Geithner က ဘဏ္ေတြလက္ထဲ အရင္းအႏီွး ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ သိရေအာင္ လို႔ ဘဏ္ေတြရဲ႕ ခံႏုိင္အားကုိ စမ္း သပ္ခဲ့တယ္။ အရင္းအႏွီးမေတာင့္ တင္းတဲ့ဘဏ္ေတြကို Troubled Asset Relief Program (TARP) က ေငြထုတ္ေခ်းတယ္။
ဒီလုိနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြ ယံု ၾကည္မႈရရွိလာၿပီး တစ္စတစ္စ အ ေျခအေနေကာင္းလာခဲ့တယ္။ ဘဏ္ေတြမွာလည္း အရင္း အႏွီး ေတြျဖည့္တင္းႏုိင္ခဲ့ၿပီး အခုဆိုရင္ TARP ဆီက ေခ်းယူခဲ့တဲ့ ေငြအား လံုးကို အၿပီးအျပတ္ေပးဆပ္ႏုိင္ခဲ့ ၾကၿပီးျဖစ္တယ္။ အစိုးရ ကေတာင္ အျမတ္ရလိုက္ေသးတယ္။
အိုဘားမားဟာ ကားထုတ္ လုပ္တဲ့ကုမၸဏီႀကီးႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ General Motors (GM) နဲ႔ Chrysler က်ေတာ့ နည္းလမ္းတစ္ မ်ဳိးနဲ႔ ေျဖရွင္းခဲ့ရတယ္။ သာမန္ အားျဖင့္ဆိုရင္ ဒီကုမၸဏီႏွစ္ခုဟာ ေဒဝါလီခံရၿပီး ဖ်က္သိမ္းခံရမယ့္ အေနအထားမွာရွိတယ္။ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြကုိ အစိုးရက ေငြေၾကး စိုက္ထုတ္ကယ္တင္တာကုိ မလုပ္ သင့္ဘူးလို႔ အမ်ားအားျဖင့္ျမင္ၾက တယ္။
ဒါေပမယ့္ အုိဘားမားက ဒီ ကားကုမၸဏီႏွစ္ခုမွာ အလုပ္လုပ္ေန ၾကတဲ့ အလုပ္သမားေတြမ်ားျပား တယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီကုမၸဏီေတြ ကုိ အစိတ္အပုိင္းေတြ ေပးသြင္းေနၾကတဲ့ အျခားကုမၸဏီေသးေသးကေလး ေတြနဲ႔ ¤င္းတုိ႔ရဲ႕အလုပ္သမားေတြ လည္း အမ်ားအျပား ရွိတဲ့အတြက္ အကူအညီေပးဖို႔ 'မုိက္မိုက္ကန္း ကန္း' ဆံုးျဖတ္ခဲ့တယ္။ ကနဦးမွာ ေတာ့ ဒီကုမၸဏီႏွစ္ခုကုိ ေဒဝါလီခံ ခုိင္းတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ အစိုးရက ေငြေၾကးအကူအညီထုတ္ေပးတယ္။ လအနည္းငယ္အတြင္းမွာ ကုမၸဏီ ႏွစ္ခုစလံုး အေျခအေနျပန္ေကာင္း သြားခဲ့ၾကၿပီး အခုအခါ အျမတ္အ စြန္းေတြေတာင္ ရလာၾကၿပီလို႔ ဆို တယ္။
အုိဘားမားအေနနဲ႔ ထိထိ ေရာက္ေရာက္ အကူအညီမေပးႏိုင္ ခဲ့တဲ့ေနရာတစ္ခုကေတာ့ အိမ္ရာ ေစ်းကြက္ house market ျဖစ္ တယ္။ အက်ဳိးရွိရွိနဲ႔ အေမရိကန္ ေဒၚလာ၇သန္းနဲ႔ ၉သန္းအၾကား ေထာက္ပံ့ကူညီဖို႔ လ်ာထားခဲ့ေပ မယ့္ လက္ေတြ႕မွာ ဧၿပီလအထိ စာ ရင္းအရ ၂.၃သန္းေလာက္ပဲ ကူ ညီျဖစ္ခဲ့တယ္။လ်ာထားသေလာက္ အကူအညီေပးတယ္ဆိုဦးေတာ့ ဒါက ဆင့္ပါးစပ္ႏွမ္းပက္ သေလာက္ ပဲရွိမယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ အေစာပုိင္းကာလ ဘဏ္ေတြဆီမွာ အိုးအိမ္ေပါင္ႏွံ ထားမႈ စုစုေပါင္းရဲ႕ ၉ ရာခုိင္ႏႈန္း ေငြေၾကးအားျဖင့္ အေမရိကန္ေဒၚ လာ ဘီလီယံ ၉ဝဝနီးနီးဟာ ျပန္ မဆပ္ႏုိင္ၾကတဲ့ ဘဏ္ေၾ<ြကးေတြ ျဖစ္တယ္။
ေက်ာင္းသံုးေဘာဂေဗဒစာ အုပ္က တကယ္လို႔ စီးပြားေရးမတိုး တက္ဘဲျဖစ္ေနတာကုိ သမား႐ိုးက် ေငြေၾကးမူဝါဒ- monetary policy နဲ႔ ကုစားလို႔မရရင္ အခြန္ဘ႑ာမူ ဝါဒ fiscal policy နဲ႔ ဆြဲတင္ပါလို႔ ေဖာ္ညႊန္းတယ္။ အခုလည္း အေမ ရိကန္ႏုိင္ငံမွာ ၁၉၃ဝ ႏွစ္မ်ားက စၿပီး ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ ဘ႑ာေရးမူဝါဒကုိ က်င့္သံုးရမယ့္ ကိန္း ဆိုက္လာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သမား႐ိုးက် မဟုတ္တဲ့ နည္းလမ္းနဲ႔ ျပႆနာ ေျဖရွင္းၾကရေတာ့တယ္။
အေမရိကန္ဗဟိုဘဏ္- Federal Reserve က ကာလတိုအ တိုးႏႈန္းကို ၂ဝဝ၈ ဒီဇင္ဘာလမွာ သုညသို႔ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ၿပီး၊ အသစ္စက္ စက္ ပံုႏွိပ္ထားတဲ့ အေမရိကန္ေဒၚ လာေငြစကၠဴေတြနဲ႔ အစိုးရထုတ္ ေရာင္းထားတဲ့ ေငြတုိက္စာခ်ဳပ္ေတြ bonds ကုိ ျပန္လည္ဝယ္ယူခဲ့ တယ္။ ဆိုလိုတာက ဘြန္းစာခ်ဳပ္ ေတြကုိျပန္သိမ္းၿပီး ေငြေတြကို ေစ်း ကြက္ထဲ ပံုေအာ္ထည့္သြားလိုက္ တယ္။ ဒါကို စီးပြားေရးႏိုးထရွင္ သန္လာေအာင္လုပ္တဲ့ စီမံခ်က္ stimulus လို႔ေခၚတယ္။ ကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြက ဒီစီမံ ခ်က္ေအာင္ ျမင္မႈမရွိဘူးလို႔ ေျပာခဲ့ေပမယ့္ San Francisco Federal Reserve မွ Daniel Wilson က အဲဒီစီမံ ခ်က္ေၾကာင့္ အလုပ္အကုိင္ ၃.၄ သန္းကုိ ကယ္တင္ႏုိင္ခဲ့ေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့တယ္။
ဒီေတာ့ ႏိုးထရွင္သန္ေရးအစီ အမံက ေအာင္ျမင္တယ္ဆိုရင္ ဘာေၾကာင့္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ တုိး တက္မလာသလဲ လို႔ ေမးခြန္းထုတ္ စရာျဖစ္လာတယ္။ တကယ္ေတာ့ ႏိုးထရွင္သန္ေရးအစီအမံရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈဟာ ၂ဝဝ၉ခုႏွစ္ အလယ္ေလာက္မွာ ရပ္တန္႔သြားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ စီး ပြားေရးတိုးတက္မႈက ဒီႏွစ္ေတြအ တြင္းမွာ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ၂.၂ရာ ခုိင္ႏႈန္း ပဲရွိတယ္။ အားေပ်ာ့လြန္းတယ္။ အခ်ဳိ႕ကေတာ့ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈမွ ျပန္လည္ႏိုးထလာတဲ့အခါမွာ စီးပြားေရးေႏွးေကြး တတ္ေၾကာင္း ေထာက္ျပၾကတယ္။ Goldman Sachs ကေတာ့ ျပည္ နယ္ေတြမွာ ၿခိဳးၿခံေခြၽတာေရး အစီ အစဥ္ေတြလုပ္ေနၾကလို႔ အထေႏွး တာပါလို႔ ေဖာ္ညႊန္းတယ္။
အုိဘားမားရဲ႕တိုက္ပြဲတစ္ရာ
အုိဘားမားဟာ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ ႀကီးမားတယ္။ သူ႔ကုိယ္သူ လက္ ေတြ႕အက်ဳိးေမွ်ာ္ဝါဒီ- pragmatist တစ္ဦးလို႔ ခံယူတယ္။ သူက အေမ ရိကန္စီးပြားေရးက်ဆင္းတာကို တိုက္ပြဲတစ္ရာဆင္ႏႊဲၿပီး ဆြဲတင္ျဖစ္ ႐ံုနဲ႔ မေက်နပ္ မေရာင့္ရဲႏုိင္ဘူး။





မင္းေရႊေမာင္